Skraćenice i pojmovi

ABC – aktivna kontrola ogibljenja koja sprečava naginjanje vozila u krivinama

ABS – sprečava blokiranje točkova prilikom jakih kočenja
ACC – održava konstantno željenu brzinu vožnje
ADS – sistem za podešavanje tvrdoće amortizera
AFL – kombinacija ksenonskog svetla i svetla za vožnju u krivinama
Airbag – vazdušni jastuk koji se ekstremnom brzinom aktivira prilikom sudara i štiti putnike
AIRmatic – sistem vazdušnih opruga sa ADS-om
ASC – kontrola proklizavanja
ASF – aluminijumski noseći deo karoserije
ASR – sprečava proklizavanje pogonskih točkova
Autostick – automatski menjač sa manuelnim prenosom
AWD – pogon na svim točkovima
BAS – sistem za dodatno kočenje koji prepoznaje rizične situacije i maksimalno koči
Balansiranje – balansiranje točkova je postupak kojim se uravnotežuju mase točkova na različitim stranama iste osovine dodavanjem olovnih tegova na felnu
Blokada diferencijala - kontroliše spoj između točkova jedne ili obe osovine radi boljeg prijanjanja vozila
Bokser motor – ovaj motor koriste Porsche i Subaru, a cilindri su postavljeni jedan naspram drugog i u pokretu podsećaju na pesnice boksera
Bord Computer – putni računar
CAN – kontrolna mreža koja povezuje elektronske funkcije
Carbon – tj. ugljenik koji je vrlo otporan i lagan element se koristi za rad na delovima karoserije, a veliku primenu ima u Formuli 1
Centriranje (reglaža) trapa – centriranje trapa se sastoji od podešavanja uglova točkova tako da su oni normalni na podlogu (horizontalu) i međusobno paralelni. Svrha ovog podešavanja je povećanje trajnosti gume i bolje držanje pravca automobila na ravnom putu
CGI – sistem za direktno ubrizgavanje benzina
Chip Tuning – povećanje snage putem izmena u elektronici
CNG – komprimovani prirodni gas
Coupe - Kupe (automobil), vrsta automobila sa dvoja bočna vrata i prtljažnikom odvojenim od putničke kabine
Common Rail – direktno ubrizgavanje dizel goriva pri čemu se svi cilindri snabdevaju gorivom preko zajedničkog razvodnika
Comprex punjač – kombinacija turbo punjača i kompresora, pokreće se putem radilice preko zupčastog kaiša
Crossover – krosover, kombinacija različitih vrsta vozila iz koje nastaje novi tip
CVT – automatski menjač bez stepena prenosa
DBC – dinamična kontrola kočenja
Diferencijal – izjednačava razlike u broju obrtaja između točkova jedne osovine i između prednje i zadnje osovine kod vozila sa 4x4 pogonom
Direktno ubrizgavanje – gorivo se direktno ubrizgava u cilindar
Distronic – uređaj koji pomoću radara omogućuje da se razdaljina do vozila koje se nalazi ispred ne smanjuje
DOHC – dva bregasta vratila u glavi motora
DOT – oznaka na pneumatiku koja označava datum proizvodnje
Drive-by-Wire – komanda pedale gasa koja se prenosi elektronskim putem
DSC – dinamička kontrola stabilnosti
DSG – menjač koji omogućuje automatski i manuelni prenos stepeni putem dvostrukog kvačila
DTC – dinamička kontrola trakcije
DTI – turbo-dizel motor sa direktnim ubrizgavanjem
DynAPS – navigacioni sistem
Easytronic – poluautomatski način promene stepena prenosa
EBD – elektronski sistem za raspodelu snage kočenja na određene točkove
EBV – elektronska raspodela snage u kočnicama
ECT – elektornsko upravljanje automatikom kod japanske Toyote
EDS – elektronska kontrola diferencijala
ESP – elektronska kontrola stabilnosti putem kočenja pojedinih točkova
Fading – slabije kočenje posle uzastopnog jakog kočenja
FAP filter – filter čestica kod dizela
4matic – pogon na svim točkovima kod Mercedesa
4Motion – permanentan pogon na četiri točka kod Volkswagena
FSI – direktno ubrizgavanje benzina kod Volkswagena
GDI – direktno ubrizgavanje benzina kod Mitsubishija
GPS – satelitski sitem za određivanje pozicije kod navigacije
Haldex – kvačilo koje obezbeđuje spoj između prednje i zadnje osovine kod pogona na svim točkovima kod Volkswagena
Hatchback - je automobil sa troja ili petora vrata, čiji je prtljažnik smešten unutar putničke kabine iza zadnjih sedišta
HBA – hidraulična pomoć pri kočenju
HDC – pomaže vozaču prilikom kočenja na strmim terenima
HDi – direktno ubrizgavanje pod velikim pritiskom
Hillholder – prevencija od prevrtanja unazad kod Subarua
Hibridni pogon – kombinacija dva različita izvora pogona
Hidropneumatika – kugla napunjena gasom i uljem koja preuzima funkciju amortizera
IDE – direktno ubrizgavanje benzina kod francuskih proizvođača
iDrive – komandni sistem kod BMW-a sa centralnim dugmetom na srednjoj konzoli
Interkuler – hladni vazduh iz turbo punjača
IPS – kombinacija svih pasivnih sigurnosnih sistema u vozilu
Isofiks – sistem za pričvršćenje dečjeg sedišta za sedište u kolima
JTD – direktno ubrizgavanje dizela kod Fiata
JTS – direktno ubrizgavanje benzina kod Fiata
Kabriolet – je automobil sa metalnim ili platnenim krovom, kojeg po potrebi možete električnim ili ručnim putem sklopiti iza putničke kabine ili u prtljažnik
Karkasa – telo gume je osnovni deo gume. Sastoji se iz više slojeva tkanine koja može biti izrađena od različitih tipova vlakana (korda). Karkasa obezbeđuje čvrstoću i elastičnost gume
Ksenonsko svetlo – svetlo za automobile bez žice koje je napunjeno gasom ksenonom
Kompresor – mehanički punjač, duva vazduh u usisni kolektor a pokreće ga klinasti kaiš
Kord – gumirana vlakna tkanine od kojih se sastoji karkasa. Mogu biti tekstilna,viskozna, poliamidna ili čelična. Procesom vulkanizacije vlakna korda su gumirana i međusobno slepljena
Lambda sonda – reguliše optimalno delovanje ubrizgavanja i katalizatora
Mini ven – ven koji se bazira na malim vozilima
Motronic – elektronsko upravljanje motorom
Monovolumen – jednovolumeni su vozila koja pod jednim krovom kriju motor, putnički prostor i prtljažnik
MPV – višenamensko vozilo
Multitronic – CVT sistem menjača kod Audija
NCAP – kreš test u Evropi
NEFZ – postupak za merenje koji se koristi za izračunavanje prosečne potrošnje i ispuštanje izduvnih gasova
Niskoprofilne gume – termin koji opisuje gume sa niskim odnosom visine bočnog zida i širine gazećeg sloja (npr. 295/ 25 R 22)
PASM – aktivna šasija kod Porschea koja se usklađuje prema stilu vožnje
Piezo-injektor – dizna za ubrizgavanje dizela kod Audija napravljena od keramike
Pneumatik – (guma) je spoljni elastični deo točka koji je u stalnom kontaktu sa podlogom. Gume se pune vazduhom pod pritiskom, a u novije vreme i azotom. Danas su u upotrebi većinom tubeless gume (bez unutrašnje gume)
Pri-sejf – sigurnosni sistem za putnike, u slučaju opasnosti od sudara zatvaraju se prozori i šiber, zatežu se pojasevi, pomeraju se nasloni sedišta u optimalnu poziciju
Quattro – permanentni pogon na svim točkovima kod Audija
Redni motor – cilindri stoje u nizu jedan iza drugog
RSC – sistem koji sprečava prevrtanje kočenjem pojedinih točkova kao kod ESP-a
SBC – senzorska kontrolna kočnica kod Mercedesa
Selespeed – poluautomatski menjač sa elektronskom komandom putem pritiska na dugme kod Fiata
Servo – Servo volan
Sidebag – bočni vazdušni jastuk koji se nalazi u vratima ili u sedištu
7G-Tronic – automatski menjač sa sedam stepeni prenosa kod Mercedesa
SIPS - zaštita od bočnih udaraca kod Volvoa
SMG – sekvencijalni poluautomatski menjač bez kvačila kod BMW-a
Speedster – sportski auto sa izuzetno iskošenim vetrobranom
SUV – sportsko terensko vozilo
Synchro – permanentni pogon na četiri točka kod Volkswagena
Tiptronic – automatski menjač koji omogućava manuelno menjanje kod Audija i Porschea
TDCI – turbo dizel sa Common Rail ubrizgavanjem kod Forda
TDI – turbo dizel sa direktnim ubrizgavanjem kod Volkswagena
Telematik – povezivanje telekomunikacije, informatike i satelitske veze za navigaciju
Tempomat – sistem za održavanje konstantne brzine vozila
Torzen diferencijal – diferencijal koji se sam zatvara
Twin Spark – dve svećice za paljenje na jedan cilindar
Valvetronic – sistem upravljanja režimom rada ventila kod BMW-a
Vanos – promenljivo upravljanje bregastim vratilom kod BMW-a
VDC – kontrola dinamike vozila
VNT – varijabilna turbine
VSC – ESP kod Toyote
VTC – varijabilno upravljanje otvaranjem i zatvaranjem ventila
VTEC – varijabilno upravljanje bregastim vratilom kojim se menja hod i vreme otvaranja ventila kod Honde
VVC – varijabilna kontrola ventila kod Rovera
VVT-i – varijabilno inteligentno upravljanje ventilima kod Toyote
Windowbag – vazdušni jastuk ispred bočnog prozora
WHIPS – sistem zaštite od povrede vratnih pršljenova kod Volvoa
Wankel motor – motor kružnih klipova koji je izumeo Felix Wankel
ZAS – gašenje cilindra radi uštede goriva kod Mercedesa

Osnovni princip upravljačkog sistema

Sistem za upravljanje ima osnovni zadatak da obezbedi kretanje vozila u određenom pravcu.
Kod vozila sistem za upravljanje ima dva osnovna mehanizma:

* Upravljački mehanizam
* Prenosni mehanizam

Danas se sve više, a ne nekim vozilima obavezno, koristi poseban meahnizam-pojačavac (servo-mehanizam), koji ima zadatak da olakša upravljanje, odnosno smanji potrebnu silu na volanu za skretanje upravljačkih točkova. Primena ugradnje pojačivača uslovljena je i tendencijom gradnje motornih vozila sve veće nosivosti, kod kojih bi zakretanje upravljačkih točkova bilo gotovo nemoguće.
Na osnovu principa rada, upravljački sistemi mogu biti izvedeni kao mehanički, mehanički za pojačivačem i hidraulični, dok sami servo-mehanizmi mogu da budu izvedeni kao pneumatski,hidraulični, električni.Upravljački mehanizam

Razvojem vozila neprestano se usavršavala konstrukcija upravljačkog
prenosnika, tako da se danas u upotrebi nalazi veći broj različitih konstrukcija, ali su
svi sa istom funkcijom. Od svih dole navedenih jedino se za konstrukciju prenosnika
sa pužnim elementima, datoj na slici može da kaže da pripada “istoriji”, dok
su sve ostale u podjednakoj upotrebi i u savremenim vozilima, od čega kod putničkih
vozila prenosnik sa upravljačkom letvom dominira. Na upravljačkom prenosniku sa pužnim elementima, okretanje puža se redukuje i usporava zakretanje segmenta pužnog točka, za koga je čvrsto povezana
rukunica upravljača, koja translatorno kretanje svoga “slobodnog kraja prenosi na elemente trapeza upravljačakog sistema.

Pužni prenosnik sa valjkom sličan je prethodnoj konstrukciji samo umesto
segmenta pužnog točka ovaj ima valjak za upravljanje. Puž takođe nije cilindričan,
već mu se vrhovi zubaca nalaze na jednoj polukružnoj liniji, kako je prikazano na slici
Okretanjem puža valjak upravljača se pokreće po kružnoj putanji a time drugi
kraj rukunice, koja je čvrsto povezana sa nosačem valjka, translatorno zakreće.

1- Poluga rukavca točka
2- Desna spona
3- Zupčasta letva
4- Zupčanik
5- Leva spona

Upravljački prenosnik sa zupčastom letvom sastoji se od zupčaste letve postavljene poprečno na uzdužnu osu vozila i zupčanika koji je naglavljen na vreteno. Okretanjem vretena a time i zupčanika translatorno se pomera zupčasta letva u svojim vođicama i svoje kretanje direktno prenosi na spone trapeza upravljačkog sistema. Zupčanik i zupčasta letva su najčešće sa kosim ozubljenjem kako bi se postigla veća dužina zahvataKod mehaničkog prenosa bez servo pojačanja sile upravljanja može da se
prenosni odnos zupčaste letve izvede varijabilno, sa takozvanim direktnim i
indirektnim prenosom. Prednost ovakvog izvođenja je u tome, što se kod vožnje na
pravcu ili sa malim uglom zakretanja, kada je zupčasta letva u srednjem položaju,
prenosni odnos je direktan, odnosno sa većom međuzubnom podelom zupčanika (veći
modul) na zupčastoj letvi. U oblasti krajnjeg položaja zupčaste letve, odnosno pri
velikim uglovima zakretanja, prenosni odnos je indirektan, odnosno sa manjom
međuzubnom podelom (manji modul) zupčanika na zupčastoj letvi.

Reference: http://www.meskrusevac.edu.rs