Osnovni princip upravljačkog sistema

Sistem za upravljanje ima osnovni zadatak da obezbedi kretanje vozila u određenom pravcu.
Kod vozila sistem za upravljanje ima dva osnovna mehanizma:

* Upravljački mehanizam
* Prenosni mehanizam

Danas se sve više, a ne nekim vozilima obavezno, koristi poseban meahnizam-pojačavac (servo-mehanizam), koji ima zadatak da olakša upravljanje, odnosno smanji potrebnu silu na volanu za skretanje upravljačkih točkova. Primena ugradnje pojačivača uslovljena je i tendencijom gradnje motornih vozila sve veće nosivosti, kod kojih bi zakretanje upravljačkih točkova bilo gotovo nemoguće.
Na osnovu principa rada, upravljački sistemi mogu biti izvedeni kao mehanički, mehanički za pojačivačem i hidraulični, dok sami servo-mehanizmi mogu da budu izvedeni kao pneumatski,hidraulični, električni.Upravljački mehanizam

Razvojem vozila neprestano se usavršavala konstrukcija upravljačkog
prenosnika, tako da se danas u upotrebi nalazi veći broj različitih konstrukcija, ali su
svi sa istom funkcijom. Od svih dole navedenih jedino se za konstrukciju prenosnika
sa pužnim elementima, datoj na slici može da kaže da pripada “istoriji”, dok
su sve ostale u podjednakoj upotrebi i u savremenim vozilima, od čega kod putničkih
vozila prenosnik sa upravljačkom letvom dominira. Na upravljačkom prenosniku sa pužnim elementima, okretanje puža se redukuje i usporava zakretanje segmenta pužnog točka, za koga je čvrsto povezana
rukunica upravljača, koja translatorno kretanje svoga “slobodnog kraja prenosi na elemente trapeza upravljačakog sistema.

Pužni prenosnik sa valjkom sličan je prethodnoj konstrukciji samo umesto
segmenta pužnog točka ovaj ima valjak za upravljanje. Puž takođe nije cilindričan,
već mu se vrhovi zubaca nalaze na jednoj polukružnoj liniji, kako je prikazano na slici
Okretanjem puža valjak upravljača se pokreće po kružnoj putanji a time drugi
kraj rukunice, koja je čvrsto povezana sa nosačem valjka, translatorno zakreće.

1- Poluga rukavca točka
2- Desna spona
3- Zupčasta letva
4- Zupčanik
5- Leva spona

Upravljački prenosnik sa zupčastom letvom sastoji se od zupčaste letve postavljene poprečno na uzdužnu osu vozila i zupčanika koji je naglavljen na vreteno. Okretanjem vretena a time i zupčanika translatorno se pomera zupčasta letva u svojim vođicama i svoje kretanje direktno prenosi na spone trapeza upravljačkog sistema. Zupčanik i zupčasta letva su najčešće sa kosim ozubljenjem kako bi se postigla veća dužina zahvataKod mehaničkog prenosa bez servo pojačanja sile upravljanja može da se
prenosni odnos zupčaste letve izvede varijabilno, sa takozvanim direktnim i
indirektnim prenosom. Prednost ovakvog izvođenja je u tome, što se kod vožnje na
pravcu ili sa malim uglom zakretanja, kada je zupčasta letva u srednjem položaju,
prenosni odnos je direktan, odnosno sa većom međuzubnom podelom zupčanika (veći
modul) na zupčastoj letvi. U oblasti krajnjeg položaja zupčaste letve, odnosno pri
velikim uglovima zakretanja, prenosni odnos je indirektan, odnosno sa manjom
međuzubnom podelom (manji modul) zupčanika na zupčastoj letvi.

Reference: http://www.meskrusevac.edu.rs